Bouw geen hek, maar een drinkplaats

Organisaties moeten geen hekken bouwen, maar een drinkplaats bieden. Dat geeft professor Bas Kodden van Nyenrode Business University aan. Inspiratie voor deze metafoor deed hij op in Australië. ‘De boeren hebben daar honderden kilometers land waarop het vee staat te grazen. Het heeft geen zin om daar hekken omheen te bouwen. Te tijdrovend en te kostbaar. Dus ze bouwen drinkplaatsen, en als de boeren die goed onderhouden, dan komt het vee altijd terug naar die plekken.’

 

Het Grote Verloop

Hoewel organisaties dat ook zouden moeten doen bouwen zij in de praktijk juist steeds meer hekken. Het gevolg is een disfunctionele organisatie, waarin leidinggevenden hun teams en leden steeds meer proberen te reguleren en controleren, waardoor ze, waarschijnlijk onbedoeld, de werkmotivatie en het welzijn van hun werknemers kapotmaken. Als je een organisatie zo inricht dat iedereen wordt beperkt in doen en laten, voelt niemand zich lekker en wil men uitbreken en op zoek naar een betere plek. In de VS noemen ze deze trend ‘The Great Resignation’. Het Grote Verloop. Uit onderzoek bleek dat 2 van de 3 professionals voornemens is om binnen het jaar de organisatie te verlaten. Bovendien plaatsen jongere medewerkers vol trots hun vertrek op social media, waarmee ze de organisatie nog meer schade toebrengen. Het aantrekken, behouden en motiveren van de juiste medewerkers wordt de komende tijd cruciaal.

Het creëren van een ideale match, een drinkplaats, is de grote uitdaging. Dit is ook de leidraad voor leidinggevenden om een cultuur te bewerkstelligen waar iedereen zich prettig voelt en vol bevlogenheid zijn bijdrage wil leveren. Er is weinig zo tevredenstellend als het mogen werken met en in een team dat vol energie, eigenaarschap en verbondenheid duurzame prestaties realiseert. Is hekken bouwen ons doel of willen we duurzame resultaten boeken en welzijn verbeteren? Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Geef ruimte!

‘Ik kan zoveel, maar ik mag zo weinig’

En dat laatste daar ontbreekt het aan bij veel organisaties, blijkt uit vele recente onderzoeken. De ruimte ervaren om iets met je talenten en energie te mogen doen. Uit onderzoek blijkt dat het overgrote deel van de professionals wel bevlogen begint aan een nieuwe baan, maar dat die bevlogenheid daarna bij velen snel daalt. En dat is funest vindt Kodden, voor zowel de professional zelf als voor de organisatie: ’Medewerkers voelen zich als pionnen op het schaakbord van een ander, terwijl die ander – de teamleider – eigenlijk ook niet weet waarom hij of zij die hekken bouwt en plaatst. Velen voelen de zinvolheid van het werk door hun vingers glippen. Leidinggeven is als simultaan schaken; weten wanneer je welke stap kunt zetten om ruimte te maken voor de volgende. En dat op meerdere schaakborden tegelijk. Dat maakt goed leiderschap ook zo moeilijk. En zo boeiend!’

‘Ik kan zo veel maar ik mag hier zo weinig’, zo verplaatst Kodden zich in een professional die niet meer bevlogen is, ‘Laat mij mijn talenten gebruiken, wees er voor mij, geef me feedback, geef me coaching. En geef me de ruimte. Want ik wil zo graag, maar ik kan en mag hier zo weinig.’ En het gevolg is dat de beste werknemers als eerste over de hekken springen. Laat Het Grote Verloop een schrikbeeld zijn. Het moet en kan anders!

Een ideale match is niet hetzelfde als visie

Aan een match creëren gaat geen missie en visie vooraf. Deze begrippen kunnen wat Kodden betreft zo snel mogelijk overboord gezet. “Visie is mijn inziens vaak een individuele en/of collectieve zelfoverschatting. Iedereen die in februari 2020 een visie had zal toch moeten toegeven dat het niet helemaal is uitgekomen. Met een juiste match heb je een visie (een zienswijze van wat er komen gaat) ook helemaal niet nodig, want je hebt een opdracht”.

“Als je kijkt naar waar Nederland volgens mij van zou moeten zijn: Nederland is een kennisland, en onze kinderen moeten daarop overleven. Maar we lijken er niet in te willen investeren, zoals bijvoorbeeld de Scandinavische landen wel doen. Niet in wetenschappelijk onderzoek, niet in ons primair onderwijs en niet in het secundair onderwijs. Wij proberen alles op efficiency te sturen en bouwen steeds meer en hogere hekken. Alles is over gecontroleerd en overgereguleerd. Dat is mijn grote kritiek op politiek Nederland: alles is gericht op het managen van efficiëntie en de korte termijn. Je krijgt zesjesgedrag en eenheidsworst. Leiderschap voer je op basis van talenten, zingeving en werkmotivatie”.

Een veilige drinkplaats

Drinkplaatsen zorgen er in de optiek van Kodden niet alleen voor dat er niet nodeloos hekken hoeven te worden gebouwd, maar ook dat er een veilige plek wordt gecreëerd waar professionals zich kunnen ontwikkelen en zowel professioneel als persoonlijk kunnen groeien. Voor leidinggevenden is het bieden van veiligheid in zijn ogen het allerbelangrijkste wat ze moeten doen. Pas daarna komt presteren in beeld. Zorg dat het weiland schoon en veilig blijft door consequenties aan handelen te verbinden. Want als je een drinkplaats vergiftigt, en daar zelfs hekken omheen zet, wordt het van kwaad tot erger. Maar organisaties die daar goed mee bezig zijn – en dat zijn er gelukkig steeds meer – zullen profiteren van het mismanagement bij hun collega’s. Het gras blijkt echt groener bij de buren.’

Deze website gebruikt cookies Privacy policy